Recensie van 'Gedichten van de broer van Roos, van Tim Hofman, door René Grommen

Hoffman, T. (2017). Gedichten van de broer van Roos.

Tim Hoffman is presentator bij jeugdzender BBN en heeft het populaire YouTube-kanaal #BOOS. Ook schrijft hij sinds zijn veertiende gedichten. Voor het eerst vertrouwt hij nu zijn poëzie toe aan het grotere publiek. De kritieken zijn goed, er komen veel verschillende onderwerpen aan bod en aan alles is te merken dat Tim Hofman plezier heeft in het dichten. In deze recensie bespreek ik drie gedichten waarmee Tim Hofman laat zien dat zijn gedichten  geschikt zijn voor de onderbouw van het VO.

filmrecensie Oorlogswinter (2008), naar het boek van Jan Terlouw, door Marijke de Heer

Filmrecensie ‘Oorlogswinter’ (2008), naar het boek van Jan Terlouw, door Marijke de Heer

Titel van de film: Oorlogswinter

Regisseur: Martin Koolhoven

Hoofdrolspelers: Michiel van Beusekom door Martijn Lakemeier, Erica van Beusekom door Melody Klaver, Johan van Beusekom door Raymond Thiry, Dirk door Mees Peijnenburg, Jack door Jamie Campbell Bower en oom Ben door Yorick van Wageningen.

Het verhaal:

De film speelt zich af in de laatste, barre oorlogswinter van 1944-1945 in een dorpje op de Veluwe, vlakbij de IJssel. Michiel is de zoon van de burgemeester van het dorp. Zijn vriend en buurjongen Dirk neemt hem in vertrouwen over een overval, welke echter wordt verraden. Als er een Duitse soldaat dood gevonden wordt, nemen de Duitsers maatregelen. Een aantal dorpelingen, waaronder de vader van Michiel, wordt gearresteerd. Michiel hoopt op zijn vrijlating, maar zijn vader wordt voor zijn ogen gefusilleerd. Pas op het einde van de film krijgt Michiel in de gaten, dat degene die hij vertrouwde, oom Ben, de verrader is, en hij schiet hem dood.

Waardeoordeel:

Uiteraard heb ik het boek ook gelezen, maar dat is al zo lang geleden, dat ik mij de details niet meer voor de geest kan halen. Ik kijk dus ‘fris’ naar de film. Allereerst valt de sneeuw op. De oorlogswinter is een sneeuwwinter, het levert beelden op met veel sneeuw. Dat is heel sfeerbepalend: het doet guur en grimmig aan en past helemaal bij de verbeten sfeer in het laatste oorlogsjaar.

Grimmig en guur is ook de in slow motion vertoonde beelden van de fusillade van de vader van Michiel. Je ziet de sterk wisselende de emoties op zijn gezicht en je kan daar helemaal in meeleven.

Sterk is de verfilming van de twee tegenpolen: de aardige en behulpzame oom Ben en de immer nieuwsgierige, joviaal met de Duitsers kletsende Schafter. Het contrasteert ook goed met de naïviteit van Michiel, die zijn oordeel snel klaar heeft. Michiel is zeer behulpzaam, maar niet erg zwijgzaam in de huiselijke kring, hoewel toch bekend is, dat verzetsmensen zelfs hun huisgenoten niet op de hoogte brachten van hun activiteiten vanwege het gevaar. De psychologische gevolgen van de oorlogstijd vind ik wat vlak uitgewerkt in de film, er wordt niet of nauwelijks echt met elkaar gesproken.

De leeftijdscategorie voor de film is 12+, wat past bij de jongere die op zoek is naar zijn eigen identiteit. De vele confrontaties met het oorlogsgeweld maken wel, dat ik dit niet zou bekijken met brugklassers, maar eerder met tweede of derdeklassers.

Reactie op recensie 'De val' van Elle van den Boogaart (2009), Houten, Van Holkema & Warendorf

Reactie op recensie ‘De val’ door Nikki Croonen, van Elle van den Boogaart (2009), Houten, Van Holkema & Warendorf

Het boek gaat over twee jongeren, die elkaar bij toeval ontmoeten: de jongen Tycho werd gedwongen van een viaduct af te springen en kwam daarbij op het meisje Laura terecht. Laura raakt dusdanig gewond, dat ze voor langere tijd in het ziekenhuis moet blijven. Tycho mag al snel weer naar huis. De ontluikende verliefdheid tussen deze twee jongeren speelt tegen de achtergrond van een dorp waar een asielzoekerscentrum zal worden gevestigd. De jongen maakt deel uit van een jeugdbende, die de komst van het asielzoekerscentrum wil tegenhouden met gewelddadige acties. Ondanks de groepsdruk weet de jongen via het meisje hulp te organiseren en wordt de bendeleider op het nippertje ingerekend.

Net als Nikki Croonen viel ook mij de structuur op van het boek. Het doet mij echter meer denken aan filmfragmenten dan aan een dagboek. Steeds vanuit een ander personage wordt de situatie beschreven. Door voor deze vorm te kiezen krijgt het boek ook vaart, hoewel ik het in het begin wel verwarrend vond en mezelf er echt toe moest zetten om door te lezen. De gedachten van de personages worden schuin gedrukt, waardoor je je heel goed kunt inleven in de verschillende personen.

De komst van het asielzoekerscentrum is een actueel thema. Er worden eerst allerlei ‘Wilders’-argumenten aangevoerd en die worden binnen de jeugdbende niet weerlegd. Pas als Tycho hierover met Laura in gesprek raakt, dan komen er tegenargumenten. Het blijft wel een beetje in de sfeer van de hoger opgeleide bestuurders versus het laagopgeleide werkvolk. Dat vind ik wel een herkenbare tweedeling, hoewel ik me afvraag of jongeren die dit boek lezen dat ook zo ervaren.

Het wordt maar zo zijdelings aangestipt, maar de jongeren van de jeugdbende komen uit probleemgezinnen, waar ernstige problematiek speelt. Zo zijn Tycho (Spin), zijn broer Scooter en hun moeder niet verzekerd door alle problemen. De moeder kan niet voor de jongens zorgen en dus moeten zij voor zichzelf én voor hun moeder zorgen. Ze hebben dus geld nodig, behoorlijk veel geld, want medicijnen zijn duur. Kennelijk is er niemand die verder naar het gezin omkijkt, geen buren of andere familie. Helaas is ook dit een schrijnende werkelijkheid in Nederland.

Deze setting vind ik het sterke punt van dit boek, het biedt aanknopingspunten voor reflectie op grote thema’s zoals gezondheid (roken, drank), de omgang met geld en interpersoonlijke relaties. Ik ben het met Nikki Croonen eens, dat dit boek veel raakvlakken heeft voor jongeren vanaf bijvoorbeeld de tweede klas en hoger. Doordat het af en toe heel spannend is en steeds vanuit wisselend perspectief geschreven, is dit een boek wat iedere jongere inderdaad in één adem uit leest!

Reactie op recensie 'De Castraat' door Joyce Pool (Rotterdam 2013, Lemniscaat), door Herman Buurman, van Marijke de Heer

Reactie op de recensie ‘De castraat’ van Joyce Pool (Rotterdam, 2013, Lemniscaat), door Herman Buurman, van Marijke de Heer

De castraat gaat over een jongen, zoon van een leerlooier, die in het kerkkoor opvalt door zijn engelachtige stemgeluid. Zijn vader vindt de prijs te hoog voor zijn zoon om een opleiding te krijgen aan het beroemde conservatorium van Florence. Maar als zijn vader overlijdt, wordt hij meegenomen naar de barbier en wordt hij wakker in het conservatorium. Achteraf begrijpt Angelo wat zijn vader bedoelde. Hij raakt bevriend met Paolo, die hem door de eerste moeilijke tijd heenloodst. Paolo wordt echter jaloers op Angelo, vanwege de aandacht van een prins De Medici voor Angelo. Angelo vergeet zijn vriend echter niet, als hij uiteindelijk niet voor het grote geld kiest.

Net als Herman Buurman heb ik het boek in één adem uitgelezen. De wat fragmentarische schrijfstijl en het steeds wisselen van perspectief geeft voldoende afwisseling. Hoewel het een roman is, die in het verleden speelt, zou ik het geen historische roman willen noemen. Daarvoor is de sfeer van tolerantie die met name om homoseksualiteit heen hangt in het boek, te Nederlands en te twintigste-eeuws naar mijn idee. Zoals op p. 116: om me heen klonk elke nacht gezucht en opgewonden gesteun. Ook al is er sprake van dat er regelmatig jongens worden weggestuurd vanwege zelfbevlekking en sodomie, ik kan mij beter voorstellen, dat er een dusdanige sfeer van repressie heerste in zo’n gemeenschap, dat er veel jongens moeten zijn geweest die bang waren voor de gevolgen en daarom ervoor waakten daaraan mee te doen. Dat lees ik echter niet terug in dit boek.

Daarop aansluitend ben ik het met Herman Buurman eens, dat het boek psychologisch wat vlak is. Je kunt je goed voorstellen wat een worsteling het met zich mee moet brengen voor die opgroeiende jongens, dat ze tegen hun wil ontmand zijn, een traumatische operatie bovendien, en weg van hun vertrouwde omgeving moeten ze onder die omstandigheden zich staande zien te houden in een wereld vol machtsspelletjes. Zoals ook Herman Buurman al schreef: het boek doet weinig een beroep op het inlevingsvermogen van de huidige jongeren. Daarbij komt, dat deze thematiek bij de jongeren totaal niet speelt.

Wat ik niet terugvind in de recensie van Herman Buurman, is het wel wat fantastische einde. De hoofdpersoon, Angelo, walgt van de avances van de prins De Medici, en besluit impulsief met de componist Scarlatti en zijn dochter naar Napels af te reizen, na het ontslag van Scarlatti. Het zou realistischer zijn in mijn ogen, dat Angelo zich net als in het hele boek, had aangepast aan de omstandigheden. De prins had immers veel macht en invloed en had bijzonder veel in hem geïnvesteerd. Het was eveneens fantastisch, dat Rosa Scarlatti wel kiest voor Angelo. Hoewel het in het boek niet zo erg naar voren komt, waren castraten mismaakte mensen. Hun beenderen groeiden gewoon door door de castratie, waardoor ze uitzonderlijk lang en hol waren. Daardoor waren ze outcasts in de maatschappij, ze werden bespot en uitgelachen. Dat was ook de reden dat Angelo niet naar zijn geboortedorp wilde terugkeren.

 
Het boek wordt door de bibliotheek gecategoriseerd als D-boek, dus voor de leeftijd 15 tot 18. Mijns inziens is dat een juiste beoordeling, jongeren jonger dan 15 jaar zijn zeer waarschijnlijk niet geïnteresseerd in deze thematiek. Ik begrijp dus niet hoe Herman Buurman tot zijn constatering komt, dat het boek geschreven zou zijn voor jongeren tussen de 11 en 16. Ik deel zijn mening, dat dit boek erg dicht tegen volwassenen literatuur aanhangt.

Reactie op de recensie "Vals" van Mel Wallis de Vries van Suzanne de Jong door Marloes Steerneman

Om te beginnen was "Vals"  een heerlijk boek om te lezen. In haar recensie noemt Suzanne het boek "Vals" lectuur. Ik vind dat het boek daarmee te weinig eer krijgt toebedeeld. Ik vind namelijk dat Mel Wallis de Vries echt een goed boek heeft geschreven. De hoofdpersonen worden uitgebreid omschreven wat maakt dat je je erg goed kunt inleven en identificeren met een van de hoofdpersonen. De karakters worden echt uitgediept. De verschillende thema's zijn niet uniek maar wel de manier waarop Mel dit boek heeft geschreven. Namelijk door te wisselen van hoofdpersoon waarbij het verhaal wel verder gaat waar het was gebleven. Ik vind dit boek eerder literatuur dan lectuur.

Ook ik vond het, net als Suzanne, erg fijn dat er nog een epiloog was, zodat je kan lezen hoe het iedereen vergaat. Ik dacht namelijk echt dat Kim en Feline waren vermoord. 'Kim en Feline hebben niks over gehouden aan hun opsluiting in de schuur. Casper heeft dekens en water achtergelaten.' (bladzijde 270)

Verder benoemd Suzanne de horrorlaag in het boek en dat deze niet te groot is. Dit ben ik met haar eens, maar het is toch spannend genoeg dat ik er sneller van ga lezen. 'En dan hoor ik het geluid weer. Het is nu veel harder en heel dichtbij. Er is geen twijfel meer mogelijk. Er loopt iemand achter me. Ik voel de hijgerige ademhaling bijna door mijn haar strijken.' (bladzijde 242) Passages als deze maken dat ik echt niet kan stoppen met lezen en te nieuwsgierig ben hoe dit verder afloopt. Verder kan ik mij erg vinden in de mening die Suzanne heeft over het boek. Het eind was totaal onverwachts wat het erg leuk maakte. De epiloog maakte het cirkeltje weer rond, waardoor je het boek tevreden kunt wegleggen. Suzanne schrijft dat "Vals" het beste jeugdboek was in 2012. Dit is wat mij betreft meer dan verdiend.

Reactie op de recensie "Selfie" van Mariette van Middelbeek van Suzanne de Jong door Marloes Steerneman

In haar recensie koppelt Suzanne veel gebeurtenissen uit het boek aan de actualiteit, wat terecht is. Het is heel herkenbaar dat pubers niet alles durven te zeggen. Wat ik alleen jammer vind aan dit boek is dat Britt zowel niet bij haar ouders als bij haar mentor terecht kan. Ik vind het een beetje ongeloofwaardig dat haar mentor haar niet geloofd.

'Je zegt de hele tijd dat je het niet hebt gedaan, maar hoe verklaar je die foto's dan, Britt? Ik geloof echt niet dat je account twee keer door iemand anders is gebruikt. Toch is het zo'. Ik begin wanhopig te worden. Meneer Prinsen kent mij toch al een tijdje, hij weet toch wel dat ik dit nooit zou doen?' (Bladzijde 125)  

Suzanne zegt dat "Selfie" een leerzaam boek is voor pubers. Ik had het beter gevonden als in dit specifieke geval in het verhaal Britt serieuzer was genomen door haar mentor. Dan geef je als schrijver de boodschap dat eerlijkheid loont en je wordt geholpen als je in de problemen zit. Nu werd Britt gelijk de mond gesnoerd en werd ze niet geloofd door haar mentor, maar hij zag het toch door de vingers en zou de ouders niet inschakelen. Dat vind ik een hele vreemde keuze van de schrijfster om het verhaal zo te laten lopen.

Er wordt door Suzanne een duidelijke koppeling gemaakt aan de leesfasen waar ik mij in kan vinden. Verder omschrijft Suzanne duidelijk welke emoties en gevoelens in het verhaal naar voren komen. Zo zegt ze dat jaloezie op veel vlakken een rol speelt. Wat onbenoemd blijft in haar recensie en mijns inziens zeker niet onbelangrijk, is de jaloezie van Eva richting Britt. De drijfveer van haar daden als je het mij vraagt. Ze is jaloers op het talent van Britt, haar vriendinnen en instagram volgers. Veel pubers zullen zich hierin herkennen, daar is de schrijfster wel in geslaagd vind ik.

Filmrecensie De Hongerspelen (The Hungergames, 2012) naar het boek van Suzanne Collins

De Hongerspelen is een verhaal dat gaat over een wereld waarin mensen zijn verdeeld over 12 districten en het kapitool. Er is veel ongelijkheid en elk jaar worden de Hongerspelen gespeeld. Uit elk district worden een jongen en een meisje geloot om deel te nemen. Zij gaan een spel aan waarin ze elkaar moeten doden en er maar een winnaar overblijft en nooit meer arm hoeft te leven. Katniss Everdeen neemt deel aan dit spel, maar zorgt voor het begin van een opstand in de districten, zonder dit zo te bedoelen.

Het boek en de film zijn eigenlijk bedoeld voor de jongeren van vijftien jaar en ouder. Dit heeft te maken met het onderwerp en de manier waarop dit is uitgewerkt. Jongeren krijgen de kans om een mening te vormen over een vorm van dictatuur, waarbij geweld wordt gebruikt als onderdrukkingsmaatregel. Daarnaast zitten er veel morele vraagstukken in het verhaal. Kun je bijvoorbeeld wel een “held” zijn als je mensen hebt vermoord? Waarom zou je een verbond aangaan met iemand waarvan je weet dat je diegene nooit kan vertrouwen? Normen en waarden zijn hierbij belangrijk. Jongeren leren dat je vanuit verschillende standpunten kan kijken naar een situatie. De sympathie die je voelt voor de hoofdpersoon, maar ook het afschuw over de vreselijke dingen die zij doet. Jongeren krijgen de kans over deze dingen na te denken.
Als ik de film vergelijk met het boek vind ik wel dat het boek nog sterker is in de bovenstaande punten. Zeker omdat je als lezer een eigen beeld kan vormen, is het veel meer mogelijk na te denken over de morele kwesties die aan bod komen.

Omdat het verhaal vanaf het begin vrij heftig is, zullen de kijkers vanaf het begin geboeid zijn. Er is een mooi evenwicht in het aanbod in spanning en emotie. Hierdoor is de film geschikt voor zowel jongens als meisjes. Het verhaal dat wordt versteld is meeslepend, je wordt meegenomen in de sneltrein waarin de hoofdpersoon belandt en krijgt net als de hoofdpersoon niet de kans daar goed over na te denken. Het overkomt je. Daarnaast vind ik het verhaal zeker niet voorspelbaar, aangezien er aangename verrassende elementen worden gebruikt, zoals het spelelement wat ervoor zorgt dat de mensen in het kapitool niet meer beseffen dat zij kijken naar echte mensen die elkaar echt doden.

Zoals ik al zei is de film bedoeld voor jongeren van vijftien jaar en ouder. Dit heeft vooral te maken met de heftigheid van het verhaal. Ik denk dat het zeker ook geschikt is voor deze leeftijd.
Daarnaast zou je deze film kunnen gebruiken op school om stil te staan bij de vraagstukken die het verhaal biedt, omdat er zoveel mogelijkheden zijn om verschillende standpunten te belichten en daarbij ook te kijken naar de normen en waarden van de verschillende personages. Al met al een heftige film, maar wel een om over na te denken.