Dahl, R. (2017). Gruwelijke rijmen (11e druk).
Utrecht: De Fontein.
Samenvatting:
De schrijver van het boek heeft bekende sprookjes zoals Assepoester, Jakob en de bonenstaak, Sneeuwwitje, Goudhaartje, Roodkapje en de drie biggetjes, in rijmvorm geschreven. Hij beschrijft deze sprookjes met een knipoog, namelijk veel spannender en gruwelijker. Soms blijft hij dicht bij het originele verhaal, maar soms voegt hij gebeurtenissen toe aan de rijm, zodat het sprookje gruwelijker wordt.
Samenvatting:
De schrijver van het boek heeft bekende sprookjes zoals Assepoester, Jakob en de bonenstaak, Sneeuwwitje, Goudhaartje, Roodkapje en de drie biggetjes, in rijmvorm geschreven. Hij beschrijft deze sprookjes met een knipoog, namelijk veel spannender en gruwelijker. Soms blijft hij dicht bij het originele verhaal, maar soms voegt hij gebeurtenissen toe aan de rijm, zodat het sprookje gruwelijker wordt.
Wat mooi is aan dit boek, is dat de verhalen beeldend zijn geschreven, de verhalen kort en krachtig zijn en het plaatjes bevat die het verhaal visueel ondersteunen.
Desondanks vond ik het, negatief, opvallend hoe smerig, gewaagd en vol cynisme de sprookjes zijn aangepast. ''... en zwaaide met zijn grote zwaard. Daar sloeg haar hoofd tegen de grond, stuiterde even en rolde wat rond. Achter stond Asspepoester piepers te schillen en hoorde met schrik dat bonken en gillen''. (P. 5) of ''Ben jij nou helemaal geschift! Heb jij, jij misselijk wangedrocht, de koe voor één zo'n boon verkocht?'' (P.9)
Wat ik knap van dit werk van Dahl vind, is dat hij de verhalen op een orginele manier herschreven/aangepast heeft. De sprookjes hebben allen een herkenbaar begin en eind, zijn kort en krachtig en toch blijf je de sprookjes herkennen. Neem bijvoorbeeld het sprookje van Sneeuwwitje: ''Toen Sneeuwwitjes moeder was doodgegaan, riep haar vader, de koning, heel ontdaan,..Maar uitendelijk koos hij als bruid, ene juffrouw Fluitenkruid. ... Jager, luister jij 's, neem die sloerie mee naar 't woud en maak dat mormel koud''. (P. 15 en 16)
Bij het orginele sprookje heeft Sneeuwwitje ook een boze stiefmoeder die graag van Sneeuwwitje af wilt en staat ook de toverspiegel centraal.
Toch vind ik het een pittig boek om te lezen door het soms grove en moeilijke taalgebruik, helemaal met in het achterhoofd de leeftijdsgrens van dit boek (8+)
Ook zijn er stukjes die voor kinderen als té eng kunnen worden beschouwd.
Voorbeelden hiervan zijn de stukjes: ‘’ ‘t kind lachte en trok in een wipje een revolver uit haar slipje’’ (p.26). Of: ‘’Iedereen ziet toch dat die griet een rotkind is, een delinquent, een heel misdadig element’’.(p.21). De verhalen zijn wel magisch en nog vol fantasie, maar de sprookjes hebben geen geruststellend karakter door de 'gruwelijke' details. Iets dat in de leeftijdsfase van 8+ belangrijk is (Van Collie 2007). Om deze reden vind ik het meer geschikt voor 12+.
Omdat de sprookjes bedoeld zijn om van te genieten, vind ik het wél behoren tot de literatuur.
Reactie op ”Nicole Veldhuis over Gruwelijke Rijmen van Roald Dahl”
BeantwoordenVerwijderenBoekgegevens:
Dahl, R. (2017). Gruwelijke rijmen (11e druk). Utrecht: De Fontein.
Inleiding
Nicole Veldhuis is van mening dat de sprookjes die in deze sprookje-/ poëzie bundel zijn bewerkt in de meeste gevallen te eng, te moeilijk en te grof zijn om geschikt te zijn voor kinderen in de leeftijd van acht jaar en hoger. Ze zegt daarover:
“Toch vind ik het een pittig boek om te lezen door het soms grove en moeilijke taalgebruik, helemaal met in het achterhoofd de leeftijdsgrens van dit boek (8+)
Ook zijn er stukjes die voor kinderen als té eng kunnen worden beschouwd.
Voorbeelden hiervan zijn de stukjes: ‘t kind lachte en trok in een wipje een revolver uit haar slipje’’ (p.26). Of: ‘’Iedereen ziet toch dat die griet een rotkind is, een delinquent, een heel misdadig element’’. (p.21).”
Persoonlijke visie
Ik ben het met Nicole eens dat het taalgebruik in veel van de verzen wel een tandje vriendelijk mag. De beschrijving van Goudhaartje, zij hierboven (P.26)) vind ik óók te ver gaan omdat ik het belangrijk vind dat kinderen leren respectvol en vriendelijk met elkaar om te gaan. En dat ze leren dat oordelen die menen hebben over anderen meestal hun oorsprong vinden in onvervulde behoeftes die zij zelf hebben.
Dit boek schaatst daar doorheen door het gebruik van oordelend, grof en agressief taalgebruik, zonder enige zelfreflectie. Dat schotel ik mijn kinderen liever niet voor.
Aan de andere kant ben ik het niet met Nicole eens dat deze verhalen te eng zouden zijn voor jonge kinderen. Mijn dochter van vier lacht zich krom om deze verhalen. Het gedeelte waarin de wolf het derde biggetje heeft verwerkt tot weekendtas is bijvoorbeeld favoriet. (blz. 32) Of het stuk waarin Jaap in de bonenstaak klimt op weg naar de gevaarlijke, maar blijkbar niet enge, reus (blz. 13)
Dus te eng? Nee, maar wel : “opvoedkundig onwenselijk” wat mij betreft.
Allereerst vind ik dat de verzen in dit boek slecht vertaald zijn. Als ik de Engelse versie lees dan valt me op hoe meesterlijk Dahl speelt met taal. En hoe hij humor en spanning weet te gebruiken om aangrijpende gedichten te maken waardoor je soms niet weet of je moet lachen of beschaamd om je heen moet kijken, omdat het toch wel een beetje grof is allemaal…
In de Nederlandse vertaling gaat dit meesterschap verloren. Wat overblijft zijn rammelende Sinterklaasgedichtjes die niet de meeslepende, prettig provocerende kwaliteit hebben die het Engelse werk zo ontzettend leuk maakt om te lezen.
Tevens denk ik, net als Nicole, dat dit boek het best wordt begrepen door oudere lezers. De eerste keer dat ik het las, was toen ik achttien was. Ik heb het toen voorgelezen op een camping in Schotland. Dat zorgde voor veel plezier onder de toehoorders. Mijn kinderen (4 en 11 jaar) hebben niet half zoveel lol met dit boek als ikzelf toen had. Dat kan natuurlijk komen door de vreselijke vertaling, maar ik denk ook dat een groot deel van Dahl’s talent niet besteed is aan het jongere volk.
Door de manier waarop het boek is vertaald valt het wat mij betreft niet onder de literatuur voor het Nederlandse taalgebied. Ik denk wel dat het een waardevolle aanvulling vormt binnen het Engels taalgebied. Juist door de gewaagde manier waarop Roald Dahl de bestaande sprookjes herschrijft maar tòch herkenbaar houdt. En door zijn humor..
Conclusie
Dit is een boek is dat je absoluut moet lezen. Maar wèl in het Engels. En als je tenminste vijftien jaar oud bent.