Van Coillie, J., & Lams, L. (2006). Waar ik naar verlang vandaag. Leuven: Davidsfonds Uitgeverij
De subtitel van de gedichtenbundel luidt: '99 jonge gedichten'. In de recensie op bol.com wordt uitgelegd waar deze subittel vandaan komt: "Deze bloemlezing van Nederlandstalige gedichten van na 1990 profileert zich als 'cross-overpoezie', d.i. 'cross-overliteratuur' in zijn dubbele betekenis: als modieuze term voor adolescentenliteratuur, maar ook literatuur waarmee op een jongeren- en volwassenenpubliek gemikt wordt. Dat brengt een verrassende selectie met zich mee."
In deze recensie neem ik een drietal gedichten die exemplarisch zijn voor deze 'cross-overliteratuur' en geef ik aan waarom ik deze gedichten vind passen bij Young Adult.
Sta op en Wankel
Sta op en wankel - uche uche - naar de gootsteen.
Wat een nacht. Nog steeds alleen. Te veel gedronken. Met de taxi thuisgebracht.
Hoe doet iedereen dat toch, in liefde vallen op de dansvloer, niet alleen, maar allebei, dus zij op hem en hij op haar, getweeën, samen, met elkaar, consensus dus -
vooruit, ik geef het toe, ik heb onafgebroken woorden met mezelf, zaai kruimels twijfel uit en dansend op een spijkerbed steek ik mijn eigen ego lek:
ik blijf een eenzaam twistgesprek. Van Ingmar Heytze (1999). (p53)
Ik heb dit gedicht eruit gepikt, omdat het schuurt. Het is rauw en kwetsbaar tegelijk. Geen poespas, maar herkenbaar geschreven. Het is zeker herkenbaar voor een (eenzame) adolescent. Deze diepe levensvraag: 'vind ik ooit iemand?' is tekenend voor de levensfase Young Adult. Daarbij is de schrijfstijl van Heytze erg direct. Dit spreekt jongeren enorm aan, daar ben ik van overtuigd.
Uitreiking van de diploma's
Onder de meisjes menig stevig stuk,
maar er zijn ook van die nog hele tere,
onder de jongens veel in herenkleren,
en allen, allen stralend van geluk.
Niet langer meer gebukt onder het juk
van heel veel saais om uit het hoofd te leren:
niemand zal ooit nog bij hen informeren
naar passé défine of overdruk.
Maar 't is meteen ook de examenklas,
die vol saamhorigheid en warmte was,
waarvan men zich zo zorgeloos ontdoet.
Nu slaat voor 't laatst de grote schooldeur dicht,
en kijk, daar gaan ze: blij en doelgericht
een toekomst met veel heimwee tegemoet. Van Willem Wilmink (1995). (p132)
Dacht je na het lezen van dit gedicht ook even terug aan jouw middelbare schooltijd? Ik wel. Wilmink laat je emotie voelen door woorden. Die fijne schooltijd, dichtbij huis, op de fiets naar school. En na je examen? Naar de grote stad, met de bus of de trein of zelfs op kamers. Weg bij je ouders, nu moet je het zelf doen. Dit gevoel, waar bijna iedere adolescent mee te maken krijgt, schetst Wilmink op meesterlijke wijze. De laatste zin vat het gedicht prachtig samen: 'een toekomst met veel heimwee tegemoet'. Een soort Wilmink-handtekening waar hij het gedicht mee afsluit. Prachtig.
Intake-gedicht
Vertel om te beginnen iets over jezelf.
Ik vind het moeilijk om iets over mij zelf te zeggen,
vermoedelijk klink ik nogal van binnenuit;
mijn innerliljk is mij dus onbekend,
ik krijg de indruk dat er ruimte voor bespiegeling
is maar niet meer dan dat, de indruk
dat ik op uw vraag onzeker ben gaan blikken.
Ik luid dit antwoord, hoor het beieren
maar hóe het klinkt? Verstopt of een soort van mummelen?
Ik voel mijn handen wringen, iets te voorschijn
of erger nog. Ik maak me zorgen hoe ik overkom,
vast zittend in mijzelf, jaloers op u.
Weet u hoe een Belg zijn veters strikt?
Ik ben bijzonder saai en niet erg sympathiek.
Het is nu eenmaal overal steeds buiten mij
Maar binnen doe ik echt mijn best er uit te zien. Rob Schouten (2000). (p104)
Als je op de grens van volwassenheid zit, dan leer je jezelf ook steeds beter kennen. Dit gedicht geeft voor mij dit gevecht weer. Het gevecht om te laten zien wie je bent en zelfverzekerd te zijn. Voor veel adolescenten moet dit gedicht herkenbaar zijn, alhoewel het ook ruimte laat voor interpretatie. Wat doet de zin 'Weet u hoe een Belg zijn veters strikt?' ertussen? Is het een mopje uit ongemakkelijkheid? Voor sommige jonge lezers zal het gedicht moeilijk te zijn door de abstractie. Het springt van realistisch taalgebruik naar abstract taalgebruik. Maar juist deze afwisseling maakt het gedicht geschikt voor Young Adult.
'Waar Ik Naar Verlang Vandaag' is een gedichtenbundel die ik kan aanraden aan jonge adolescenten. Vooral de herkenbare thema's sluiten goed aan bij de doelgroep. De bundel is een soort instapmodel voor de literatuur. Na het lezen kun je én wil je verder.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten